Piyano hocası bir annenin oğlu olarak 5 yaşında piyanoyla tanışmış, 7 yaşında doğaçlamayla beste yapmaya başlamış…Bugün 60’a yakın bestesiyle dünya çapında ünlü bir piyanist-besteci,  üstelik caz ve avant-garde gibi zor müzik türleriyle uğraşıyor…Ama işin ilginç yanı bu besteleri nota bilmeden yapıyor…Dünyanın nota bilmeden beste yapan tek müzisyeni Arman Ratip.

Caz ve avant-garde müzikle uğraşan, saçından ayakkabasına kadar sürekli beyazlar içindeki gizemli duruşuyla ilgi çeken Arman Ratip, aynı zamanda astronomi tutkunu…Müzik çalışmaları kadar uzay araştırmaları da ilgi alanını oluşturuyor, hatta o kadar ki bestelerinin bazılarını takım yıldızlarının isimleriyle adlandırmış…

Ratip’in bir diğer dikkat çeken özelliği ise, bugüne kadar kendisine para kazandıracak profesyonel herhangi bir işte çalışmaması.

Dünyanın nota bilmeyen tek bestecisi ünvanına sahip Arman Ratip bugünlerde bestelerini kaleme aldırmakla meşgul… Bu amaçla yaşamını KKTC’de sürdüren Gürcü Müzisyen Keti Dzneladze ile  5 yıldan beri yoğun bir çalışma içine giren Ratip, eserlerini kalıcılaştırmak ve başka müzisyenlere de eserlerini çalma olanağı sağlamak için tüm eserlerini notaya dökme hedefinde.

MÜTEVAZİ YAŞAM… YAŞ KONUSUNDA HASSAS

Arman Ratip’le önce Lefkoşa Köşklüçiftlik’teki mütevazi apartman dairesinde, ardından da yaşamını tek başına sürdüren annesi Jale Derviş’in yine aynı bölgedeki konutunda röportaj yaptık. Stilini oluşturan beyaz pantolonu, şile bezinden beyaz gömleği, beyaz ayakkabıları ve yine aynı tonlardaki saçlarıyla piyano başında samimi bir şekilde sorularımızı yanıtlayan Arman Ratip’in hassasiyet gösterdiği tek konu ise doğum tarihi ve yaşı oldu. Tüm sorulara içtenlikle yanıt vermesine karşın, “kompleks değil, yaş konuşmayı gereksiz  buluyorum, hiç de konuşmam” diyerek bu konudaki soruları yanıtsız bıraktı.

İLK BESTE 7 YAŞINDA

Piyanist, ünlü müzik hocası Jale Derviş’in oğlu Arman Ratip bir Lefkoşalı. İlk, orta ve lise öğrenimini burada tamamlamış. Bu arada 5 yaşlarında anneye ait evdeki piyanonun başına geçerek “tıngırdatmaya” başlamış ve genlerden gelen doğal yetenekle kısa sürede piyano çalmaya başlamış. Tabii annesi de ilk hocası olmuş…5 yaşından 17 yaşına kadar annesinden ders almış… Doğaçlama yöntemiyle 7 yaşında ilk bestesini yapmış. Doğaçlama yeteneğiyle, çünkü tüm uğraşlara, annenin ısrarlı çabalarına rağmen Arman nota öğrenememiş… Müzik yeteneğinin genlerden geldiği kesin, çünkü tek ablası ve abla çocukları da müzisyen olmuşlar. Nitekim abla da Mağusa’da emekli müzik hocası olarak yaşamını sürdürüyor.

İngiliz Okulu’nda lise tahsilini bitirdikten sonra Arman Ratip Londra’ya gitmiş. Küçük yaşlarda annesinden ayrılan babasının yanına. Ve gidiş o gidiş, aralıklarla adaya gelmesine karşın 15 yıl yaşamını İngiltere’de sürdürmüş. Müzik yaşamına profesyonelce atılması, albüm çıkarması da o yıllara denk gelir…

Ama ilginçtir, Londra’da üniversite tahsili yapan Arman Ratip sanılanın aksine müzik üzerine değil, gazetecilik okumuş… Kendi ifadesiyle ”nerde sabah orda akşam” anlayışıyla üniversiteyi 9 yılda bitirmiş. Ve bu “bohem” hayatın ardından 1979 yılında adaya dönmüş… 1983’te Şeniz hanımla evlenmiş. Cumhurbaşkanlığı’nda çalışan Şeniz  hanımla hayatını sürdüren Ratip’in Ankara’da üniversite öğrenimini sürdüren 19 yaşında Mehmet isminde bir de oğlu var. Yıllar sonra, 1997 yılında da  Lefke Avrupa Üniversitesi’nde “Avrupa Entegrasyonu” konusunda master yapmış…

BOHEM HAYAT

“Londra benim hem hayatımı yaşadığım, hem de müzik yaşamına adım attığım yer oldu. İlk büyük konserimi British Council merkezinde verdim, albüm yaptım ve burada kendimi kanıtladım. Burada hayatımı yaşadım. Tam bir bohem hayat, yani nerde sabah orda akşam. Zaten macerayı seven bir yapım var, hala öyleyim…”

NOTA BİLMEDEN NASIL MÜZİK YAPIYOR!

Arman Ratip’in bugün ikisi piyano konçertosu 60’a yakın bestesi var, özellikle caz ve avant-garde müzik gibi zor müzikler, besteler yapıyor ama nota bilmiyor… Peki nota bilmeden profesyonel müzik yapmak, beste yapmak mümkün mü…

“Annem çok uğraştı ama olmadı. Nota okumayı sökemedim, çok zorlandım. Ve bu durum yaşamım boyunca sürdü. Öğrenemedim. Bügün dünyanın nota bilmeyen tek bestecisiyim ama hiç dezavantajım olmadı. Hep kulaktan çaldım ve sınavları da bu şekilde geçtim. Zaten dikkat edin ünlü bestecilerin tümü ezbere çalar, notaya bakarak çalmaz… Fakat nota bilmemek, bu besteleri kalıcılaştıramamak bakımından önemli, bir de başkaları bestelerinizi çalamıyor. Bunun için de şimdi uğraş içindeyim…”

MÜZİSYEN DZNELADZE KALEME ALIYOR

Bu amaçla yaşamını KKTC’de sürdüren Gürcü  Müzisyen Keti DZNELADZE  ile temasa geçen Arman Ratip, 5 yıldan beri ortak çalışmayla eserlerini notaya dökmeye başladı. Arman Ratip piyano başında çalıyor, Keti notaya döküyor. Böylece eserlerin birçoğu tamamlanma aşamasına gelirken, Arman Ratip “Kolay bir iş değil, her müzisyen yapamaz” diyerek Keti’ye  teşekkür ediyor…

HİÇBİR İŞTE ÇALIŞMADAN YAŞAMIŞ

Arman Ratip’i yakından tanıyanların çok iyi bildiği bir diğer özelliği de, 15 yılı Londra’da olmak üzere yaşamı boyunca çok kısa dönemler hariç herhangi bir işte profesyonelce çalışmadan hayatını sürdürmesi. Aileden gelen büyük servet mi var, besteleri çok mu kazandırdı, bunu nasıl başardı…

“Ailemin serveti yok, ben bu durumu şans olarak niteliyorum. Çalışmayı sevmem, biraz tembelim. Yaşam anlayışıma göre yaşadım. Londra’da 15 yıl ‘bohem’ hayat yaşadım. Yedim, içtim, gezdim ve beste yaptım. Tek maddi gücüm bir dönem amcam, ünlü müteahhit Sezai Türkeş’in katkısıyla babamın Londra’da iyi bir iş sahibi olmasıydı. O  dönem bunun yararını gördüm. Yaklaşık bir yıl da BBC radyosunun yayın organında  çalıştım. Bunun dışında şans… Babamın verdiği cep harçlığı ve konserlerden elde ettiğim gelirle yaşadım. Ama bu memlekette beste yaparak, piyano çalarak yaşamı sürdürmek mümkün değil, böyle bir profesyonellik, böyle bir olanak yok… KKTC’de yıllardan beri yayımladığım ve özellikle yurt dışına satılan PAN isimli  dergi geçimime büyük katkı sağladı. Ama şimdi dergiye ara veriyorum  ve bir yerde çalışmanın, piyano çalmanın imkanlarını araştırıyorum…”

GERÇEK DEĞERLERİN DEĞERİ BİLİNMİYOR

Piyanist-Besteci Arman Ratip, uzay müziği olarak da bilinen avant-garde müzik ve  caz müziği yanında Türk folk müziğinden derlemeler ve romantik müzik de yapıyor. İngiltere’de EMI şirketine kendi beste ve aranjmanlarından oluşan 2 albüm yapan Ratip,  bu ülkede verdiği konserlerle üne kavuştu. 2 piyano konçertosu, 60’dan fazla piyano yapıtıyla müzik eleştirmenleri tarafından zamanın “en büyüleyici virtüözlerinden” biri olarak tanımlanan Arman Ratip, ülkenin birkaç bestecisinden biri…

“Bu ülkede gerçek değerler bilinmiyor.  Her müzisyene saygılıyım, hepsini severim ama burada benim türde müzik yapan yok. Bu ülkede birkaç beseteciden biriyim. Buna rağmen sahip çıkan ne devlet, ne vakıf hiç bir şey yok. Çok ilgili bir kesim var, özellikle yabancılar konserlerime çok büyük ilgi gösteriyor ama burada müzisyen para kazanamaz. Sürekli konser veremezsiniz. Para kazanmak için gidip bir yerde piyano çalmam veya CD yapmam lazım. Bunlar için de  imkanlar çok sınırlı. 2 CD projem var, sponsör arıyorum. Dünyanın başka yerlerinde böyle değil. Benim konumumdaki bir İngiliz besteci sadece beste yapmakla uğraşır, bunun için desteklenir. Ancak ben bugün eserleri yabancı piyanistler tarafından çalınan bir müzisyen olarak ülkemde destek bulamıyorum. Gerçek değerlere değer verilmiyor… Türkiye’de imkanlar var, bu müzikle para kazanabilirsiniz  ama Türkiye’ye girmeyi başaramadım, imkan yok. Dünyaya açıldım ama Türkiye’ye açılamadım…”

(TAK / Eylül 2003)